joopfreie.nl
Home                   Fam. Freie                   Fam. Hallink                   Genealogie                   Duitse archief                  
De Freie Camper             Jaren 50-60                       Voetbalplaatjes/Luciferdoosjes          E-mail: joop@joopfreie.nl

Van Landman tot Zeeman

Hermann Friedrich (1833 – 1901)


Het 9e kind en 6e zoon van Hermann Heinrich Freie en Jantje Albers Korthuis was mijn overgrootvader Hermann Friedrich Freie (1833-1901). Hij trouwt in 1859 in Nieuwe Pekela met Berendina Hovingh (1834-1902). Zij krijgen 11 kinderen, waaronder mijn grootvader Gerhardus Freie (1873-1926). Vijf kinderen overlijden in hun 1e levensjaar. Bij diverse gezins- gebeurtenissen was hij niet aanwezig omdat hij op dat moment op zee was. B.v. bij de geboorte van zijn zoon – mijn grootvader – Gerhardus in augustus 1873. De geboorte-aangifte is toen ook gedaan door de vroedman/huisarts Regnerus Smidt (foto).
Ook tijdens de geboorte van zijn één-na-jongste zoon Harm en zijn jongste dochter Tunsina was hij op zee. Tijdens het huwelijk van zijn dochter Berendina was hij in Congo (zie verderop in dit hoofdstuk).
Algemeen Handelsblad 11 oktober 1849
In 1849 maakt Hermann Friedrich – voor zover ik heb kunnen nagaan – zijn eerste reis als “zeeman”. Hij monstert aan op de kof “Jonge Derk” voor een reis naar Frederikstad in Noorwegen. Hij is dan 15 jaar en gaat mee als kajuitwachter.
Een kajuitwachter was de jongste bediende aan boord; een manusje-van-alles; hulpje van de kapitein. Hij verdient dan Hfl.4,00 per maand. Zijn oudere broer Johann Heinrich Bernhard is dan 22 jaar oud en gaat op dezelfde reis mee als matroos. Zijn maandgage bedraagt Hfl.18,00.
Het wordt voor Hermann Friedrich echter een regelrechte vuurdoop. Het schip komt op de Waddenzee in een flinke storm terecht en loopt vast op de “Ruggel” (of “Richel”), een ondiepte voor de kust van Vlieland. Om het schip te redden wordt de grote mast gekapt. Gelukkig is wel de voltallige bemanning gered.
Rotterdamse Courant 23 maart 1850
Op 9 februari 1850 monstert hij aan als kok op het kofschip “Richard” van schipper Hendrik Berends Engelsman voor een reis van Kampen naar Newcastle, Engeland. Tijdens de terugreis, als het schip geladen is met steenkool, loopt het op 21 maart 's nachts bij Texel aan de grond. Bemanning wordt gered en naar Cocksdorp overgebracht. Schip is uiteindelijk verloren gegaan.
In 1852 komen we de 18-jarige Hermann Friedrich tegen als kok op de galjoot “Anna” van kapitein Wijkmeijer, het schip waar zijn oudere broer Hermann Heinrich stuurman was. Dat was op een reis naar het Engelse Hull en het Russische Sint-Petersburg.
In 1869 neemt hij (hij wordt dan in de monsterrollen genoemd: Herman Frederik Freie) het gezag over van zijn oudere broer Johann Heinrich Bernhard op de “Hendrika Margaretha”.
En hij zal dat gezag blijven voeren tot 1876, wanneer het schip verongelukt op het rif van Domesnaes bij Letland.
In 1862 en 1863 is Hermann Friedrich stuurman op dit schip, dat dan onder gezag staat van Johann Heinrich Bernhard.
De “Hendrika Margaretha” was een kofschip* van 111 ton en is in 1840 in Pekela gebouwd. Het was eigendom van G.A.Feijen uit Pekela (1844-1857) en van J.H.Feijen uit Oude Pekela (1857-1876).
Hermann Friedrich was net als zijn broer Johann Heinrich Bernhard lid van het zeemanscollege “Voorzorg” in Nieuwe Pekela en voer onder vlagnr. 22
* Kofschip
Een zeilschip voor binnen- en kustvaart met ronde voor- en achtersteven, platte bodem. Meestal heeft een kofschip twee masten. Tevens is er sprake van zeeg: het oplopen van het dek in de lengte, vanuit het midden. Het achterdek is meer gepiekt. De kof heeft een breed berghout (stootrand om het schip), een hoge roef en een over het boord draaiend roer. Ruwe zee kon worden weerstaan als alles goed afgesloten en geschalmd was. De kof kon in ondiep water goed uit de voeten. Een kleine kof had ook wel zwaarden in plaats van een kiel. Dit leverde minder diepgang op. Ze waren te vinden tussen Oostzee en Middellandse zee, en een enkele keer zelfs in Zuid-Amerika of Afrika.
Onderstaand een overzicht van diverse zeereizen, die Hermann Friedrich Freie gemaakt heeft met het Kofschip “Henderika Margaretha”. Deze berichten komen uit “Scheepstijdingen” van diverse dagbladen.
VanNaarActieDatum
NewburghInverkeithingAankomst27-7-1866
KroonstadWyburgVertrokken9-9-1866
WyburgAmsterdamVertrokken26-9-1866
WyburgAmsterdamCargalijst31-10-1866
TexelOp AvontuurUitgezeild7-3-1867
AlloaDantzigUitgezeild23-3-1867
VlielandAberdeenVertrokken5-6-1867
AmsterdamAberdeenAankomst8-6-1867
AberdeenLeithVertrokken18-6-1867
OostzeeTexelAankomst17-11-1868
AmsterdamAberdeenAankomst13-4-1869
SundswallAberdeenAankomst27-11-1869
SkellefteaMacduffbij Öland vastgelopen13-09-1871
PapenburgSundsvallAankomst6-6-1873
Een aantal krantenartikelen met scheepvaartberichten over de “Hendrika Margaretha”.
Nieuwe Rotterdamsche Courant van 1 augustus 1866: aankomst 27 Julij 1866 in Inverkeithing (Schotland) van Newburgh (Schotland).
Op 5 juni 1867 is de “Hendrika Margaretha” vanuit Vlie (haven Harlingen) vertrokken naar Aberdeen, waar het op 8 juni is aangekomen. In bovenste bericht dat het schip is vertrokken van Vlie (meestal was dat de haven van Harlingen) en in onderstaand bericht staat dat het is vertrokken van Amsterdam.
Dit komt in krantenartikelen nogal eens voor. Het komt er op neer dat het schip van Holland komt.
De Hendrika Margaretha is op 6 april 1869 vertrokken van Texel voor een reis naar Aberdeen (Schotland).
Hier zie je weer dat de weergave van de namen niet altijd juist was: ene keer Freie, andere keer Freije. Maar officieel is het toch echt Freie.
Op 2 maart 1870 vertrekt hij (Herman Friedrik) als kapitein met de “Hendrika Margaretha” naar Aberdeen.
De “Hendrika Margaretha” is in september 1871 onderweg van Skelleftea (Zweden) naar Macduft (Schotland) bij Öland (eiland voor de Zweedse oostkust) aan de grond gelopen. Helft van de lading is over boord gezet en met hulp van andere schepen is het schip weer vlot getrokken. En heeft de tocht verder voortgezet.
In 1876 loopt het schip op het rif van Domesnaes bij Letland.
Hermann Friedrich is dan al geen kapitein meer op dit schip.
Na het vergaan van de “Hendrika Margaretha” in 1876 heeft Hermann Friedrich kennelijk op diverse schepen als gezagvoerder gevaren. Soms waren dat eenmalige of meermalige tochten.
Algemeen Handelsblad 11-6-1876.
Hij is in 1876 als kapitein overgestapt op de "Geyser". In datzelfde jaar maakt Hermann Friedrich als kapitein een tocht op de “Geyser” van Boldera (Letland) naar Holland.
In 1883 is Hermann Friedrich stuurman onder kapitein/eigenaar K.D.Hesseling op de galjoot “Anna”. In maart vertrekken ze voor een reis naar Memel (tegenwoordig Klaipeda in Litouwen).
Op 22 juni 1883 lopen ze weer de haven van Harlingen binnen.
Opregte Haarlemsche Courant 21-11-1885
In 1885 is hij kortstondig gezagvoerder op de “Alexander”. Op 21 november 1885 vertrekt hij met de "Alexander" vanaf Vlie naar Grangemouth (haven bij Burntisland) in Schotland, waar hij op 25 november aankomt. Klik HIER voor de zeekaart
Vanaf 1892-1893 gaat hij varen als stuurman op de brik “Vlaanderen” van kapitein P. Lestuiver. Zeker is dat Hermann Friedrich in 1893 een tocht heeft gemaakt naar Banana in Congo – Afrika. Hij was toen stuurman aan boord van de brik* “Vlaanderen” van kapitein P. Lestuiver.
* Brik. Een kielschip met twee vierkant getuigde masten, met stengen, en met stagzeilen. Aan de achtermast zit het brikzeil (langsscheeps zeil). Er is een boegspriet en een kluiverpen als verlenging van de boegspriet. Het schip is snel en wendbaar en heeft doorgaans een relatief grote bemanning nodig. Ook werd het vaak als marinevaartuig gebruikt.
De “Vlaanderen” is in 1873 gebouwd in Sestri Levante bij Genua en kwam onder de naam “Deux Amis” in de vaart. Het was een flink schip van 443 ton. Roepcode: PWNH.
Het schip kreeg in 1892 de naam “Vlaanderen” en was van 1892-1896 eigendom van A.G.A.Standaert uit Terneuzen. In 1896 is het verkocht naar Zweden. Kapitein Lesstuiver voer onder vlagnummer 13 van Nieuwe Pekela.
Rotterdamsch Nieuwsblad 11-7-1893.
In juli 1893 vertrekt de “Vlaanderen” vanuit Cardiff naar Banana – Congo. Aan boord van dit schip bevindt zich ook Hermann Friedrich Freie als stuurman.
Tochten van Hermann Friedrich op de “Vlaanderen”:
1893 van Cardiff naar Banana in Congo. Vandaar de oversteek naar Jamaica en weer terug naar Europa – Le Havre in Frankrijk.
In 1894 van Cardiff naar Brazilië, daarna weer naar Jamaica en tenslotte weer terug naar Europa.

Een tekening van de Brik “Vlaanderen” (prentbriefkaart uit het Maritiem Museum Rotterdam).
Op 10 augustus 1893 vertrekt de “Vlaanderen” uit Cardiff en komt op 20 oktober 1893 in Banana-Congo aan.
Terwijl Hermann Friedrich in november/december 1893 in Banana – Congo verblijft treedt in Nederland zijn dochter Berendina in het huwelijk met Christiaan Beumee.
Daarom geeft Hermann Friedrich via de Nederlandse Consul, de heer De la Fontaine Verweij, in Banana op 19 oktober 1893 toestemming tot dat huwelijk.
Bij die aangifte was Hermann Friedrich’s kapitein P. Lestuiver getuige.
De huwelijks- toestemming door Hermann Friedrich Freie - samen met zijn kapitein P. Lesstuiver - op 19 oktober 1893 in het Nederlands consulaat in Banana, Congo.
 
De aankomstdatum in Banana is volgens kapitein Lesstuiver echter niet juist. Hij is met de “Vlaanderen” op 8 oktober 1893 in Banana afgemeerd en heeft daarmee volgens hem de snelste reis (54 dagen) op dit traject gemaakt van de afgelopen 10 jaar. Dit is op te maken uit een ingezonden bericht van Lesstuiver in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 16-11-1893.
Ingezonden bericht van kapitein Lesstuiver. Rotterdamsch Nieuwsblad 16-11-1893.
 
 
Op 20 december 1893 komt het schip vanuit Banana aan in Jamaica.
De Atlantische reizen van Hermann Friedrich Freie in 1893-1894. (klik op kaart voor vergroting)
 
Op 20 januari 1894 is het schip zeilklaar voor de reis van Jamaica naar Liverpool, waar het op 3 maart 1894 aankomt. Een reis van ca. 40 dagen.
Op 31 maart van dat jaar gaat het schip alweer van Liverpool via Cardiff naar Brazilië en Jamaica om uiteindelijk met een lading hout weer terug te keren in Europa.
Het is niet helemaal duidelijk wanneer Hermann Friedrich Freie gestopt is met varen en of de “Vlaanderen” zijn laatste schip was, maar gezien zijn leeftijd op dat moment – 60 jaar – zal hij niet lang meer gevaren hebben.
Monsterrollen waarop Hermann Friedrich vermeld is:
DatumNaam schipType schipRangGageLftijdReisdoel
08-03-1849Jonge Derk kofkajuitwachter415Frederikstad (N)
19-02-1851Richardkof kok 17Newcastle (GB)
17-06-1854Engelina Jacobaschoenermatroos n.v20Archangel (Rus)
20-06-1857Maria Magdalenagaljootstuurman3423
01-03-1862Magrietha*kofstuurman3528Londen
11-02-1863Magrietha*kofstuurman3529Bergen (N)
17-08-1864Alidaschoenerstuurman3530
31-01-1868Hinderika Margaretha*kofstuurman3634Aberdeen
04-02-1869Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.35Aberdeen
02-03-1870Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.36Dantzig (Gdanks)
11-02-1871Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.37Norrköping (Zw)
31-03-1873Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.39Larvik (N)
17-05-1873Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.39Sundsvall (Zw)
13-01-1874Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.40Burnt island (GB)
12-02-1875Hinderika Margarethakofkapiteinn.v.41Burnt island (GB)
16-04-1879Marthabrik stuurman3846Riga (Letland)
26-09-1882Johanna Magriethabrik stuurman4249Riga
02-03-1883Annaschoenerstuurman4049
08-10-1889Terwischschoenerstuurman4256Bremen + Windau*
06-02-1891Montrosebarkstuurman4057Memel + Dantzig*
De gage is het loon per maand in Hollandse guldens.
n.v.= niet vermeld. De gages van de kapiteins werden nooit op de monsterrollen vermeld.
*Magrietha en Hinderika Margaretha kennen we ook als “Hendrika Margaretha”
* Windau is nu Ventspils in noorwesten van Letland
* Memel is nu Klaipeda in Litouwen
* Dantzig is nu Gdansk in Polen
    
Aan de inhoud van de pagina's op deze website kunnen geen rechten worden ontleend. Ik ben niet aansprakelijk voor de gevolgen van activiteiten die worden ondernomen op basis van deze website.
| © 2023
JoopFreie.nl |